Miesiąc: Październik 2018

Nowy Jedwabny Szlak był przedmiotem spotkania, które 29 października odbyło się w poznańskim Ośrodku Debaty Międzynarodowej. Prowadzącym wykład był prof. Przemysław Osiewicz – ekspert stosunków międzynarodowych w zakresie Bliskiego Wschodu, Turcji, Iranu oraz Cypru, stypendysta prestiżowego programu stypendialnego Fulbright Senior Award oraz stały współpracownik the Middle East Institute w Waszyngtonie.

Prof. Osiewicz w swojej prezentacji nawiązał do początków historii Chińskiej Republiki Ludowej oraz specyfiki zarządzania państwem przez Mao Tse – tunga. Następnie opowiedział o specyfice polityki wewnętrznej oraz zagranicznej Chin, która m.in. opiera się na strategicznym planowaniu inwestycji, rynku surowcowego, energetycznego i usługowego na najbliższe 50 lat.

W 2013 r. przywódca Chin Xi Jinping w Astanie ogłosił inicjatywę początkowo określaną jako OBOR (One Belt, One Road), następnie przemianowaną na BRI (Belt and Road Initiative) nazywaną także Nowym Jedwabnym Szlakiem. Rok później został powołany Fundusz Jedwabnego Szlaku oraz Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB). Żywo dyskutowany temat Nowego Jedwabnego Szlaku to idea dążąca do zbudowania handlu, połączeń finansowo – ekonomicznych, polityczno – dyplomatycznych oraz sieci infrastruktury łączącej Azję z Europą oraz Afryką.

Pojawiają się głosy wyrażające obawy, iż działania Chin mogą doprowadzić do wprowadzenia niedostatecznych standardów w polityce międzynarodowej, z uwagi na fakt, że państwo to zbyt mocno koncentruje się na kwestiach infrastrukturalnych, a nie na aspektach społecznych i kulturowych. Innym argumentem jest fakt, że Chiny inwestując w państwa UE mogę doprowadzić do sytuacji podziału wewnątrz struktur Wspólnoty wynikających z faktu „kupowania” wpływów politycznych.

Nieprzychylnym opiniom równolegle towarzyszą głosy entuzjastów argumentujące, że koncepcja Nowego Jedwabnego Szlaku może przynieść wiele korzyści w postaci: nowych miejsc pracy, możliwości pożyczek międzypaństwowych, zwiększenia salda wymiany handlowej czy też odrobienia opóźnień cywilizacyjnych.

Serce Jedwabnego Szlaku jest nie tylko infrastruktura, ale także geopolityka, która może mieć wpływ na układ sił w przestrzeni eurazjatyckiej.

Po zakończonym wykładzie wywiązała się gorąca dyskusja podczas której pytano prelegenta o wiele spraw związanych z koncepcją Nowego Jedwabnego Szlaku.

[grafika mapa BRI, źródło: http://icc-beltandroad.home.amu.edu.pl]

Polityka zagraniczna Pakistanu była tematem spotkania, które odbyło się 22 października 2018 r. w Ośrodku Debaty Międzynarodowej. Mieliśmy wówczas przyjemność gościć, p. Sultana Hali – emerytowanego pułkownika pakistańskich sił powietrznych (PAF), a obecnie jednego  z najbardziej cenionych i znanych dziennikarzy zajmujących się tematyką stosunków międzynarodowych w Pakistanie.

Pakistan znajduje się na 6. pozycji najludniejszych państwa świata. Odgrywa również kluczową rolę na geopolitycznej mapie świata Azji Południowej. Sąsiedztwo z szyickim Iranem, ogarniętym wojną Afganistanem czy rozwiniętymi pod wieloma względami Chinami nie stawia jednak Pakistanu w sytuacji komfortowej. Tlący się od kilkudziesięciu lat spór z Indami o Kaszmir nadal pozostaje kwestią nierozwiązaną.

Na początku spotkania prelegent przedstawił genezę kształtowania sytuacji politycznej w ujęciu od zakończenia II wojny światowej do czasów obecnych. Następnie opowiedział o możliwych scenariuszach rozwoju relacji z państwami sąsiadującymi oraz mocarstwami światowymi, poczynając od Afganistanu, Rosji, Stanów Zjednoczonych, Chin czy skonfliktowanych z Pakistanem Indii.

Sultan Hali wielokrotnie wspominał o zasługach polskich pilotów: por. Henryka Franczaka, kpt. Mieczysława Gorzuli czy gen. Władysława Turowicza, który w Pakistanie uchodzi za bohatera narodowego. Jego osobie Sultan Hali poświęcił rozdział swojej książki. To właśnie wspomniani polscy lotnicy mieli ogromny wkład w rozwój tamtejszego lotnictwa oraz skutecznie szkolili pakistańskich pilotów. 

Po wystąpieniu nastąpiła inspirująca i ożywiona dyskusja. Uczestnicy pytali m.in. o kwestie dotyczące sytuacji i praw kobiet w Pakistanie, nierozwiązanego konfliktu z Indiami o Kaszmir, celach pakistańskiej polityki zagranicznej po ukonstytuowaniu się nowego rządu na czele  z premierem Imran Khanem. Interesującą  kwestią było także zagadnienie dotyczące zmian klimatycznych oraz nowej strategii rządu, który zamierza wdrożyć i  realizować plan zasadzenia 10 mld drzew w ciągu najbliższych 5 lat w celu zahamowania negatywnych zmian w środowisku. Poza licznymi pytaniami spotkanie cieszyło się sporym zainteresowaniem, głównie ze strony studentów zagranicznych.

W ostatnim czasie w naszym ośrodku kilkukrotnie dyskutowaliśmy na tematy dotyczące Chin. Tym razem chcielibyśmy zaprosić Państwa na spotkanie pt. „Nowy Jedwabny Szlak”, inicjatywy znanej także jako Belt and Road Initiative (Inicjatywa Pasa i Drogi), które poprowadzi prof. Przemysław Osiewicz, wykładowca na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu, stypendysta Fulbright Senior Award, specjalista w zakresie polityki państw Bliskiego Wschodu, polityki zagranicznej Turcji, Iranu oraz Cypru, autor kilku monografii oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych. Spotkanie odbędzie się w Regionalnym Ośrodku Debaty Międzynarodowej w Poznaniu (ul. Ratajczaka 44), w poniedziałek 29 października o godz. 18:00. 

Flagowy pomysł Chin stanowi możliwość dalszego rozwoju Chin oraz umacniania pozycji tego państwa na arenie międzynarodowej. To także asumpt do zacieśniania współpracy gospodarczej i infrastrukturalnej pomiędzy państwami znajdującymi się na jego trasie.
Inicjatywa ta nawiązuje do starożytnej koncepcji Jedwabnego Szlaku będącego wówczas głównym szlakiem handlowym łączącym Chiny z Europą i Bliskim Wschodem.

Oprócz dalekosiężnych zamiarów ChRL pojawiają się także obawy, że Chiny zamierzają rozszerzyć swoje wpływy na gospodarkę światową.
Czy Nowy Jedwabny Szlak to alternatywa dla Stanów Zjednoczonych, które nie będą chciałby bezczynnie przyglądać się działaniom Chin zmierzającym do zdobywania pozycji światowego hegemona?
Jakie korzyści z tego projektu może odnieść Polska?
Czy pomyślna realizacja projektu „Pasa i Drogi” zmieni dotychczasowy ład polityczny i ekonomiczny świata?
Odpowiedzi na powyższe pytania poszukiwać będziemy już w poniedziałek.

SERDECZNIE ZAPRASZAMY!

Serdecznie zapraszamy na spotkanie w ramach konsultacji obywatelskich dot. przyszłości Europy, zainicjowanych w 2018 r. przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona, a podjętych przez Komisję Europejską.

W Polsce konsultacje prowadzi Ministerstwo Spraw Zagranicznych wspólnie z siecią 15 Regionalnych Ośrodków Debaty Międzynarodowej.

Gościem specjalnym spotkania będzie Wiceminister Spraw Zagranicznych Szymon Szynkowski vel Sęk, który wygłosi wprowadzenie pt. „Polska wizja Unii Europejskiej z uwzględnieniem kontekstu relacji polsko-niemieckich” oraz weźmie udział w dyskusji.

Spotkanie odbędzie się w najbliższy piątek, 26 października o godz.15:30 na Wydziale Nauk Politycznych na Uniwersytecie im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89a w sali 121.

Zapraszamy także do wypełniania elektronicznego formularza – do udziału w konsultacji, w której może Pan(i) wyrazić swoje obawy, nadzieje i oczekiwania dotyczące przyszłości UE. Nie chodzi tu o tworzenie projektów konkretnych przepisów czy rozporządzeń UE, ale o to, by Pana(i) głos został usłyszany przez liderów UE i pomógł im w ustaleniu właściwych priorytetów na nadchodzące lata. Kwestionariusz został stworzony przez Panel złożony z losowo wybranych obywateli. Stanowi on uzupełnienie innych inicjatyw Komisji Europejskiej dotyczących Przyszłości Europy.

https://ec.europa.eu/consultation/runner/Future-of-Europe?surveylanguage=pl

11 października w Auli zgromadzenia poznańskich Pallotynów odbyło się spotkanie z prof. Zbigniewem Krysiakiem o wizji zjednoczonej Europy wg. Roberta Schumana.

Profesor Krysiak zapoznał słuchaczy z życiorysem Roberta Schumana. Zwrócił uwagę szczególnie na jego mocne zakotwiczenie w chrześcijańskiej duchowości św. Benedykta, patrona Europy. Zwróciwszy uwagę na historię powojennej Europy prelegent przedstawiał w kolejnych częściach etapy budowania wspólnoty narodów europejskich akcentując działalność Roberta Schumana jako ministra spraw zagranicznych oraz premiera Francji.

Po omówieniu części historycznej Profesor przeszedł do omówienia aksjologicznych i teoretycznych podstaw schumanowskiego programu dla Europy. Wskazał na wpływ katolickiej nauki społecznej wyrażonej w nauczaniu papieży. Wyjaśnił zasadnicze różnice między ideą Europy Schumana a obecną tendencją do coraz mocniej zunifikowanej Unii Europejskiej.

W końcowej części wykładu Profesor Krysiak skupił się przedstawieniu audytorium dzisiejszej sytuacji Instytutów Myśli Schumana w Polsce i Europie. Opowiedział o zasadach współpracy osób zrzeszonych w tych ośrodkach, planach i celach na przyszłość, oraz na to jak wyrwać myśl Roberta Schumana z ram abstrakcyjnych i odnieść do konkretnych realiów polityczno-społecznych.

Poruszony również został wątek idei Trójmorza, który jest ucieleśnieniem wizji przedstawionej przez Roberta Schumana, ponieważ skupia się na budowaniu infrastruktury oraz realnej współpracy pomiędzy ludźmi i narodami.

Instytut Myśli Schumana w Warszawie oraz Fundacja św. Benedykta z Poznania współtworzą Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Poznaniu.

11 października 2018 roku w Regionalnym Ośrodku Debaty Międzynarodowej odbyło się spotkanie z dr Wojciechem Liederem – ekspertem Fundacji Naukowej Norden Centrum. Dr Lieder jest zawodowo związany z sektorem AML jako analityk ds. przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz pracuje jako analityk ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jest również nauczycielem akademickim w Instytucie Skandynawistyki na Uniwersytecie Gdańskim.

Dr Wojciech Lieder ze szczegółami przedstawił szwedzki system wyborczy oraz dominujące trendy polityczne w tym kraju. Przez ostatnie 50 lat w Szwecji dominowały partie lewicowe i to one tworzyły większość rządów. Ostatnie wybory doprowadziły do sytuacji, w której potencjalne bloki lewicowy i prawicowy bardzo zbliżoną liczbę mandatów w Rikstagu – szwedzkim parlamencie. Obydwa bloki mogą jedynie utworzyć rządy mniejszościowe.

Powyżej opisana sytuacja ma miejsce ponieważ partia, która uzyskała trzeci wynik wyborczy czyli Szwedzcy demokraci – jest otoczona politycznym kordonem sanitarnym. Lęk przed tą partią wynika z jej neo-nazistowskich korzeni. Trzeba jednak nadmienić, że choć opisuje się Szwedzkich Demokratów jako populistów i radykalną prawicę to de facto program tej partii nie różni się znacząco od programów pozostałych ugrupowań – w szczególności dotyczy to rozpalającej Szwecję do czerwoności, kwestii imigrantów i uchodźców. Istnieje duże niezrozumienie czym dokładnie jest partia Szwedzkich Demokratów, a w mediach królują uproszczenia.

Przewidywania powyborcze wskazują na to iż istnieje szansa na powstanie mniejszościowego rządu prawicowego, który mógłby liczyć na głosy Szwedzkich Demokratów w niektórych sprawach.

Dr Lieder zaapelował również o to by rozszerzyć format Trójmorza o kraje nordyckie, w szczególności Szwecję.

W piątek 5 października w Bibliotece Ratuszowej w Lesznie odbył się wykład Piotra Andrzejewskiego z Instytutu Studiów
Politycznych PAN na temat zjawiska populizmu.

Prelegent przedstawił pokrótce historię populizmu sięgającą czasów antycznych, a w swym
nowoczesnym kształcie XIX wieku w USA, gdzie ruch farmerów przybrał kształt The Populist party.
Podstawowym problemem było zdefiniowanie czym właściwie jest populizm i czy należy się tego
zjawiska objawiać. Sam fenomen wpisany jest w logikę funkcjonowania systemu demokratycznego i
stanowi odwołanie się do „ludu” – szerszych mas społecznych. W tym sensie każda partia funkcjonująca
w demokracji musi być po części populistyczna. Populizm najczęściej angażuje osoby wykluczone z
debaty publicznej z powodów ekonomicznych lub kulturowych i włącza je do tej debaty. Dlatego
populizm to zjawisko, które można ocenić częściowo pozytywnie.

Z drugiej strony ostrze populizmu wymierzone jest w elity. Lud chcąc zyskać większy wpływ na politykę
lub odzyskać utracone poczucie godności bardzo często polega na charyzmatycznym przywódcy, który
realizuje populistyczne postulaty. Mechanizm ten opisał już Arystoteles w „Polityce”. Stąd biorą się
powiązania populizmu z postawami neoautorytatnymi.

Na koniec p. Piotr Andrzejewski przedstawił partie, ruchy polityczne i liderów określanych jako
populistyczne w poszczególnych państwach europejskich i USA. Często populizm określa się negatywnie
jak chorobę, jednak w opinii eksperta populizm stanowi nie chorobę, a tylko objawy wywołane przez
głębszy problem. Pojawienie się partii populistycznych jest oznaką, że należy dokonać korekty polityki
prowadzonej przez poszczególne rządy tak by dokonać szerszego włączenia mas w funkcjonowanie
demokracji.

Po prelekcji odbyła się dyskusja z uczestnikami wydarzenia.

2

7 września 2018 roku w siedzibie Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej odbył się wykład p. Piotra Andrzejewskiego z Instytutu Studiów Politycznych PAN.

Austria jest państwem pod silnymi wpływami rosyjskimi. Przynajmniej w porównaniu z innymi europejskimi krajami. Czynnikami sprzyjającymi takiemu stanu rzeczy jest historia Austrii i zimnowojenna próba balansowania pomiędzy Związkiem Radzieckim, a państwami NATO. Można mówić o ugruntowanych prorosyjskich tradycjach w Austrii, w szczególności gdy chodzi o głównie dwie partie polityczne. Ciekawy proces zaszedł w przypadku tzw. trzeciego obozu – radykalnej prawicy, która kultywując pan-germańskie i nazistowskie tradycje stała na antyrosyjskim (i antykomunistycznym) stanowisku. Radykalny zwrot w stronę Rosji to dopiero kwestia ostatniej dekady i przewodnictwa Heinza-Christiana Strache. Bez wątpienia FPÖ jest dziś najbardziej prorosyjską partią na europejskiej arenie politycznej, wyprzedzającą nawet francuski Front Narodowy, któremu udowodniono przyjmowanie funduszy od Rosjan. Większość głównych liderów FPÖ jest bezpośrednio zaangażowana w kontakty z partią Jedna Rosja i proputinowskimi oligarchami. Najsilniej wyróżniającą się i zarazem najmocniej uwikłaną postacią jest polityk Johann Gudenus.

O ile ÖVP i SPÖ podchodzą do kwestii rosyjskiej pod płaszczem pragmatyzmu i interesów gospodarczych tak FPÖ widzi w Rosji sojusznika ideowego czy nawet powinowactwo cywilizacyjne. Wpływy rosyjskie nie ograniczają się tylko do partii politycznych. Austria opleciona jest wiankiem firm (Sbierbank) i organizacji pozarządowych, które służą nie tylko do transferów pieniężnych (niezbyt w Austrii potrzebnych), ale raczej do organizacji i konsolidacji prorosyjskich środowisk. Rosjanie nie ograniczają się tylko do ekstremistów, rasistów czy religijnych fundamentalistów czego przykładem są silne wpływy w Federalnej Izbie Gospodarczej. Trzeba jednak podkreślić, że specjalne i bliskie relacje między Austrią i Rosją nie wynikają wcale z intensywnej wymiany handlowej. Obydwa państwa nie są dla siebie, żadnymi ważnymi partnerami. Powiązania mają przede wszystkim charakter polityczny, po części wynikający z historycznej roli Austrii jako pomostu między Wschodem i Zachodem, ale de facto oparte są one na pozytywnym ustosunkowaniu się Austriaków wobec Rosji. Austria stanowi także najważniejsze miejsce spotkań dla prorosyjskich polityków z całej Europy, na parkietach corocznych, wiedeńskich bali. Do tego dochodzą powiązania i wypływy, które nie są łatwe do wyśledzenia, takie jak np. działalność służb specjalnych. Dużo wysiłku należałoby również włożyć w prześledzenie bardziej pośrednich kontaktów i relacji np. poprzez polityków i organizacje węgierskie. Nie ulega jednak wątpliwości, że nowo powstały rząd koalicyjny ÖVP i FPÖ Sebastiana Kurza w którym wicekanclerzem jest Heinz-Christian Strache będzie jednym z najbardziej prorosyjskich rządów na kontynencie europejskim. Biorąc pod uwagę rosnące napięcia pomiędzy Rosją, a kolejnymi państwami zachodu, Austria może okazać się dla Rosji wartościowym sojusznikiem.