Marzec 2024 – Ośrodek Debaty Międzynarodowej Poznań

Oświadczenie D. Trump’a (19.03)

W lutym, pisaliśmy o kontrowersjach jakie pojawiły się po wypowiedzi D. Trump’a dotyczącej zapewnienia ochrony przez Stany Zjednoczone państwom członkowskim NATO o niewystarczającym nakładzie środków na obronność. W niedawnym wywiadzie dla GB News, Donald Trump na pytanie dziennikarza Nigela Farage’a „Czy jeśli oni [państwa członkowskie] zaczną traktować Amerykę uczciwie to mogą na nią liczyć?” odpowiedział „Tak, w stu procentach”. Jednocześnie potępił on kraje członkowskie Sojuszu za czerpanie korzyści z członkostwa jednocześnie nie spełniając założeń dotyczących płatności, przypominając, że NATO bez Stanów Zjednoczonych „nawet by nie istniało”.

Wybory w Rosji (17.03)

W niedzielę, Prezydent Władimir Putin przedłużył swoje rządy nad Rosją do 2030 roku otrzymując w „wyborczej operacji specjalnej” [OSW] rekordowy wynik 87,3% przy równie rekordowej frekwencji 77,4%. Jego kontrkandydaci otrzymali kolejno 4,3%, 3,8% i 3,2%. Według oceny The New York Times wybory prezydenckie były mocno zainscenizowane, bez prawdziwej konkurencji a ich celem było przedstawienie poparcia społecznego dla jego dominacji w kraju i dla wojny na Ukrainie. Ośrodek Studiów Wschodnich dodaje, że rezultat ma również „wzmacniać presję na zachód, aby ten uległ rosyjskiemu rewanżyzmowi w sferze bezpieczeństwa europejskiego i globalnego”. Pojawiają się doniesienia o nieprawidłowościach podczas wyborów. Wśród nich: przymus uczestnictwa grup uzależnionych od państwa, dorzucanie kart do urn, naruszanie tajności głosowania przez służby czy nagłe wzrosty frekwencji.

25-lecie Polski w NATO (12.03)

12 marca 1999 roku w mieście Independence w Stanach Zjednoczonych formalnie przekazano na ręce amerykańskiej sekretarz stanu Madeleine Albright przyjęty przez Polskę dokument ratyfikacyjny Traktatu Północnoatlantyckiego. Z okazji 25. rocznicy wstąpienia Polski do NATO, prezydent Andrzej Duda i premier Donald Tusk złożyli wizytę prezydentowi Stanów Zjednoczonych Joe Biden’owi. Biały Dom zakomunikował historyczny wymiar spotkania podkreślający „żelazne zobowiązanie” obu krajów na rzecz NATO. Dodatkowo, specjalny charakter spotkania został zauważony zarówno w polskich jak i w zagranicznych mediach. Mowa tu o fakcie, że Duda i Tusk są politycznymi rywalami o wielu odmiennych poglądach. Prezydent Duda podkreślił przed wylotem do Stanów Zjednoczonych jedność w kwestiach bezpieczeństwa narodowego. Premier Tusk we wpisie na portalu X napisał: „z prezydentem Andrzejem Dudą różnię się politycznie niemal we wszystkim, ale w sprawie bezpieczeństwa naszej Ojczyzny musimy i będziemy działać razem. Nie tylko w czasie wizyty w USA”. W trakcie spotkania poruszono kwestie wsparcia militarnego. Stany Zjednoczone złożyły ofertę kupna 96 śmigłowców typu Apache oraz udzielenia pożyczki Polsce w wysokości 2 miliardów dolarów. Przedstawiciel polskiego rządu wyraził chęć współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w obszarze energetyki jądrowej.

Autor: Mikołaj Kamiński

Haiti – wyspa dwóch światów

Haiti jest drugą największą wyspą na Morzu Karaibskim, zamieszkałą z jednej strony przez francuskojęzycznych Haitańczyków tworzących Republikę Haiti, z drugiej zaś przez hiszpańskojęzycznych obywateli Dominikany. Państwo Haiti jest dawną kolonią francuską, a w 1804 roku odzyskało niepodległość. Zamieszkuje je ponad 11 milionów Haitańczyków posługujących się językiem francuskim i kreolskim haitańskim. Kraj zaliczany jest do najuboższych krajów półkuli zachodniej, a to ze względu na liczne czynniki hamujące rozwój, których znacząca liczba miała miejsce w XXI w. – mowa tutaj m.in. o trzęsieniach ziemi, powodziach, epidemiach, niepewnej sytuacji politycznej oraz o zagrożeniu ze strony gangów.

O ile Republika Dominikany jest kojarzona z lazurowym wybrzeżem, piękną pogodą i turystyką – nic dziwnego, gdyż w 2023 roku odwiedziło ją ponad 10 milionów turystów – o tyle Haiti pozostaje krajem o podwyższonym stopniu zagrożenia. Na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych widnieje następujący komunikat:

„W związku z pogarszającą się sytuacją bezpieczeństwa w Haiti z powodu gwałtownych protestów antyrządowych, wzrastającej liczby napadów rabunkowych, porwań dla okupu oraz rosnącym zasięgiem terytorialnym działalności grup przestępczych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych odradza wszelkie podróże do Haiti.

Polakom, którzy aktualnie przebywają w Haiti zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności, ograniczenie przemieszczania się po terenie kraju oraz zgromadzenie zapasów żywności, wody i leków lub rozważenie opuszczenia terytorium Haiti.

Na całym Haiti, w tym w stolicy kraju, odnotowuje się wysoki poziom morderstw, napadów rabunkowych, porwań, włamań do samochodów i domów.”

Rząd Haiti ogłosił stan wyjątkowy i godzinę policyjną

W sobotę, 2 marca gangi przeprowadziły szturmy na dwa największe więzienia w Port-au-Prince – stolicy kraju. W rezultacie z zakładów karnych uciekła większość więźniów liczona w tysiącach. Szacuje się, że liczba wynosi co najmniej 4000 osób. Wśród więźniów, którzy zdecydowali się pozostać jest między innymi 18 byłych żołnierzy kolumbijskich oskarżonych o udział w zabójstwie prezydenta Jovenel’a Moise’go w 2021. W niedziele władze wprowadziły w kraju stan wyjątkowy, który ma trwać 3 dni. W poniedziałek (4.03) uzbrojeni członkowie gangów próbowali przejąć kontrolę nad głównym portem lotniczym w Haiti The Toussaint Louverture International Airport. Był to największy atak w historii kraju. Dotychczas zaatakowane zostały również: posterunek policji i stadion piłkarski, a według doniesień Politico gangi mogą zaatakować Bank Centralny, gdyż ich działania stają się coraz lepiej skoordynowane.

Rosnące niebezpieczeństwo

Jimmy Chérizier, były funkcjonariusz policji, teraz przywódca koalicji gangów, oznajmił że ma zamiar obalić rząd premiera Ariela Henry’ego. „Walka potrwa tak długo, jak to będzie konieczne. Będziemy nadal walczyć z Arielem Henrym. Aby uniknąć przypadkowych ofiar, zatrzymajcie dzieci w domu” – powiedział. Wcześniej wspominał też, że walka będzie odbywać się za pomocą wszelkich środków. Robert Fatton, profesor na Uniwersytecie w Wirginii, mówi o krytycznym momencie dla Haiti – „Sytuacja jest na skraju prawdziwego upadku każdej instytucji, która pozostała w kraju”.

Minister finansów Patrick Boivert, zastępca premiera, oświadczył, że „Policja otrzymała rozkaz użycia wszystkich legalnych środków w jej dyspozycji do egzekwowania godziny policyjnej i zatrzymania wszystkich przestępców”. Według szacunków gangi kontrolują aktualnie ok. 80% terytorium stolicy, a od zeszłego tygodnia zginęło z ich rąk co najmniej dziewięć osób. Policja nie ma łatwego zadania do wykonania, gdyż liczy jedynie 9000 funkcjonariuszy na ponad 11 milionów mieszkańców i ponad 20 dobrze uzbrojonych gangów. Ambasada Stanów Zjednoczonych w Haiti zaleciła wszystkim swoim obywatelom powrót do kraju z uwagi na niebezpieczną sytuację.

Sytuacja nadal jest kryzysowa i dynamicznie się zmienia. Trudno jest dzisiaj przewidzieć jej dalszy przebieg. Wszystko wskazuje na to, że Jimmy Chérizier dąży do spełnienia swojej zapowiedzi za wszelką cenę i nie ma zamiaru zaprzestać swoim działaniom.

Autor: Mikołaj Kamiński

Politico: https://www.politico.com/news/2024/03/04/gangs-in-haiti-try-to-seize-control-of-main-airport-in-newest-attack-on-government-sites-00144796

Euractiv: https://www.euractiv.pl/section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/haiti-pograza-sie-w-chaosie-gangsterzy-przejmuja-wladze-nad-krajem/

National Geographic: https://www.national-geographic.pl/traveler/artykul/haiti-kraj-kontrastow-i-voodoo

MSZ: https://www.gov.pl/web/panama/haiti-idp

NPR: https://www.npr.org/2024/03/05/1235903704/haiti-crisis