28 stycznia po raz pierwszy w historii ludzkości człowiekowi został wszczepiony chip. Autorem tego zabiegu jest firma Neuralink wraz z jej przedstawicielem Elon’em Musk’iem. O ile możemy mówić, że jest to moment przełomowy, o tyle jest on również kontrowersyjny, gdyż potencjalnie zbliża nas do idei transhumanizmu i opisywanego przez nią postczłowieka.
Czym jest transhumanizm i dlaczego powinniśmy się nad nim pochylić?
Transhumanizm jest prądem intelektualnym, który zakłada, że obecny gatunek człowieka jest jedynie formą przejściową (Całus, 2018). Uznaje się, że człowiek w tej postaci, którą znamy dzisiaj jest jedynie częścią procesu ewolucji, nie jest on jednak człowiekiem docelowym, przejawem najwyższego stopnia ewolucji, za którego wielu go uważa. Docelową formą człowieka, do której kieruje nas transhumanizm jest tzw. postczłowiek, czyli istota ulepszona dzięki wykorzystaniu między innymi nowoczesnych technologii. Jednakże istotny jest stopień ulepszania człowieka, który w rozwiniętym etapie uniemożliwi połączenie człowieka dzisiejszego z postczłowiekiem. W tym stadium rozwoju postczłowiek stałby się już odmienną istotą.
Transhumanizm jest tematem, nad którym powinniśmy debatować, aby poprzez debatę podnosić poziom społecznej świadomości korzyści i zagrożeń płynących z rozwoju w tej dziedzinie. Najchętniej poruszanym z tematów dotyczących transhumanizmu zdaje się być tajemnica nieśmiertelności człowieka, inaczej mówiąc zatrzymania biologicznych procesów starzenia się. Ponadto mówi się między innymi o poszerzeniu zdolności do przyswajania wiedzy (zjawisko nazywane superinteligencją) jak i przyspieszenia procesów uczenia się, ale też ulepszania istniejących zmysłów czy możliwość lepszego kontrolowania swojego umysłu, a nawet kontrolowania innych urządzeń za pomocą myśli.
Połączenie człowieka i technologii może przynieść również wiele potencjalnych korzyści dla osób z niepełnosprawnościami, o czym wspominał Elon Musk, przedstawiciel firmy Neuralink. Musk komentując pojawienie się chipu o nazwie Telepathy (pl. telepatia) piszę w swoim poście na portalu X między innymi o chęci przywrócenia władzy w kończynach ludziom, którzy ją stracili – its initial users will be people who have lost the use of their limbs. Kontynuując, dodaje w typowym dla Musk’a stylu: wyobraźcie sobie, że Stephen Hawking mógłby komunikować się szybciej niż mistrzowie szybkiego pisania czy [amerykańscy] aukcjonerzy. To jest cel [Telepathy]. Najbardziej nagłaśniany cel Elon’a Musk’a wydaje się być szczytny, lecz należy mieć na uwadze dalsze działania i projekty, do których może doprowadzić rozwój tej, jeszcze do niedawna surrealistycznej, technologii.
Poprawianie ludzkości a bezpieczeństwo na świecie
Powinniśmy zastanowić się jak potencjalny dalszy rozwój podobnych technologii może wpłynąć na bezpieczeństwo na świecie. W ciągu najbliższych 15 lat przepełnionych między innymi dynamicznym rozwojem sztucznej inteligencji oraz potencjalnym rozwojem rozwiązań „poprawiających” ludzkość, które spowodowane będą zwiększonymi inwestycjami w tych dziedzinach, doświadczymy zapewne rewolucyjnych przemian. Pytaniem, które należy sobie zadać jest kierunek, w którym będą rozwijać się nowe technologie oraz ich ograniczenia.
Z jednej strony, jeśli ograniczenia w postaci regulacji prawnych nie będą wyprzedzać rozwoju technologicznego może dojść do chaosu, w którym część technologii będzie wykorzystywana przeciwko ludzkości na korzyść interesów mniejszości. Z drugiej strony, zbyt daleko posunięte ograniczenia mogą doprowadzić do opuszczenia pędzącego pociągu rozwoju technologicznego, a co za tym idzie oddania głosu tym, których regulacje ograniczają w mniejszym stopniu. Uważam, że należy podejść do tego tematu zwracając uwagę na każdy jego szczegół oraz potencjalne kierunki rozwoju i zmiany, które często są bardzo trudne do przewidzenia, a jednocześnie zdarzają się w zatrważającym tempie. Tutaj pytanie choć proste, to odpowiedź na nie jest złożona: co dalej?
Autor: Mikołaj Kamiński
Artykuł wyjaśniający genezę idei łączenia technologii z ludzkim mózgiem przez firmę Neuralink: https://waitbutwhy.com/2017/04/neuralink.html#part2
Telepathy – pierwszy chip testowany na mózgu człowieka: https://www.scientificamerican.com/article/elon-musks-neuralink-has-implanted-its-first-chip-in-a-human-brain-whats-next/
O telepatii za pomocą chipu: https://www.technologyreview.com/2017/04/22/242999/with-neuralink-elon-musk-promises-human-to-human-telepathy-dont-believe-it/
Szerzej o transhumaniźmie i postczłowieku: Całus Krzysztof. 2018. Transhumanizm – wizja nowego człowieka. Studia z Historii Filozofii, 4(9)/2018, s. 237