Niecałe ćwierć wieku temu Polska wstąpiła do sojuszu NATO, a już w przyszłym miesiącu, 12 marca 2024 roku przypada 25. rocznica tego znaczącego dla naszego bezpieczeństwa momentu.
Kontrowersje dotyczące wypowiedzi D. Trump’a
W ostatnich dniach zarówno w mediach jak i w wypowiedziach polityków i ekspertów słyszymy komentarze dotyczące słów D. Trump’a wypowiedzianych w zeszłą sobotę podczas trwającej kampanii prezydenckiej w Stanach Zjednoczonych.
„Jeden z prezydentów dużego kraju zapytał mnie: cóż, proszę pana, jeśli nie zapłacimy i zostaniemy zaatakowani przez Rosję, czy będzie pan nas chronił? Odpowiedziałem: -Nie zapłaciłeś? Zalegasz z płatnościami? -Tak, przypuśćmy, że tak było. -Zatem nie, nie będę was chronił. Właściwie zachęcałbym ich [Rosję], żeby zrobili z wami co tylko chcą. Musisz opłacać rachunki.”
Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=CW1W0Rt8tKY&ab_channel=GlobalNews
Słowa zostały wypowiedziane w typowym dla D. Trump’a stylu i choć w aktualnych okolicznościach brzmią poważnie, powinniśmy do nich podchodzić z należytą rozwagą.
Pierwszym powodem jest jedna ze strategii komunikacyjnych Trump’a polegająca na używaniu podczas przemówień prostego i dosadnego języka, który trafia do odbiorców i może być łatwo zapamiętany. Sposób w jaki przemawia D. Trump nie jest zbytnio popularny w polityce, a szczególnie mało słyszany jest w Europie – głównym odbiorcy powyższych słów. Ten sam przedmiot dyskusji może być zaprezentowany w radykalnie odmienne od siebie sposoby i w ten sposób może również być on odebrany przez opinie publiczną. Jak zaznacza prof. Lewicki w wywiadzie dla PAP, Trump lubi tego typu drastyczne sformułowania, żeby obudzić inne państwa, które nie wywiązują się ze zobowiązań finansowych na rzecz wspólnego bezpieczeństwa.
Po drugie, należy mieć na uwadze, że słowa wypowiadane podczas kampanii wyborczej zazwyczaj mają na celu mocniejszy wydźwięk. Politycy chcą być usłyszani, chcą, żeby się o nich mówiło i chcą, aby to co mówią było lub wydawało się być przełomowe. Wypowiedzi często mają na celu przedstawić dany problem w oczywistym świetle w sposób umożlwiający odbiorcy (wyborcy) utożsamienie się z nim i większe przywiązanie do jego rozwiania. Zatem należy rozróżnić słowa wypowiadane podczas kampanii, a czyny wykonywane w czasie prezydentury.
Po trzecie, jak przypomina prof. Katarzyna Pisarska, opinie D. Trump’a na temat NATO są znane od dłuższego czasu, Trump nawet wspominał o wycofaniu Stanów Zjednoczonych z sojuszu. Kontynuując wypowiedź, prof. Pisarska mówi o szeregu doradców obecnych za czasów w pierwszej kadencji zarówno w Białym Domu jak i w Departamencie Obrony, świadomych wartości Sojuszu, których potencjalnie może zabraknąć podczas przyszłej możliwej administracji Trump’a.
Jak zatem może wyglądać przyszłość europejskiej obronności?
Patrick Saint-Paul, redaktor naczelny działu międzynarodowego Le Figaro, w artykule dla dziennika komentuje: naszedł czas pobudki dla Europy apelując dalej o zwrócenie uwagi na słowa Trump’a i zaznaczając, że bezpieczeństwo Unii europejskiej w niebezpiecznym stopniu jest zależne od Stanów Zjednoczonych, którym zawdzięcza najdłuższy okres pokoju od czasów Rzymskiego Imperium.
Naiwnie wykorzystała to do zmniejszania inwestycji we własne bezpieczeństwo. Spośród 31 członków NATO, tylko 11 osiąga poziom 2% PKB w wydatkach wojskowych. Francja plasuje się na szczycie skali z wynikiem 1,9%… daleko w tyle za Stanami Zjednoczonymi (3,5%).
Warto zaznaczyć, że Polska zajmuje się na drugim końcu skali, zajmując pierwsze miejsce, wyprzedza Stany zjednoczone. Wydatki w 2023 wyniosły 3.9% PKB, w 2024 r. wraz z Funduszem Wsparcia Sił Zbrojnych mają wynieść 4.2% PKB. Patrick Saint-Paul dodaje:
Zamiast narzekać na kolejny cios, Europa musi pilnie stawić czoła dwóm poważnym zagrożeniom: rosyjskiemu atakowi i porzuceniu przez amerykańskiego sojusznika. Pomimo trudności budżetowych, poziom 2% wydaje się śmieszny, biorąc pod uwagę, o co toczy się gra. Europa musi wydawać więcej i lepiej, aby się dozbroić i w końcu zorganizować swoją zbiorową obronę, jeśli chce stać się wiarygodną siłą. Dla Europejczyków najgorszym koszmarem Trump’a byłby „układ” z Rosją, kosztem Ukrainy i Europy, aby zdystansować ją od Chin i lepiej przeciwdziałać głównemu zagrożeniu. Ameryka Bidena nie jest dużo bardziej uspokajająca. Ona również pewnego dnia odwróci się od Starego Kontynentu, by stawić czoła chińskiemu wyzwaniu. Nadszedł czas, aby Europa się obudziła. Czy to usłyszy?
Prof. Katarzyna Pisarska z kolei podkreśla, że w Europie musimy uświadomić sobie, że Ameryka się zmienia.
Nie chodzi tu o europejską armię – o tym w ogóle nie ma mowy. Pozostaną armie narodowe. Natomiast wewnątrz NATO to skrzydło europejskie musi być znacznie silniejsze. Musimy być w stanie sobie poradzić z ewentualną inwazją, nawet jeżeli Amerykanie nie będą się w tę wojnę angażowali.
Podchodząc z należytym dystansem do słów wypowiadanych przez D. Trump’a, nie wprowadzając ogólnej paniki, należy pamiętać o możliwych bliżej lub dalej sięgających zmianach w amerykańskiej polityce i amerykańskim społeczeństwie, co może mieć istotny wpływ na strukturę Sojuszu Północnoatlantyckiego. Mając to na uwadze, państwa członkowskie Sojuszu powinny opierać swoje strategie na potencjalnej obronie własnej, przy zmniejszonym wsparciu Amerykanów.
Autor: Mikołaj Kamiński
Reakcje polskich polityków na słowa Trump’a:
Analiza wykorzystywania języka przez D. Trump’a:
Wypowiedź prof. Katarzyny Pisarskiej dla DGP:
- https://www.podkasty.info/katalog/podkast/4078-DGPtalk_Dzieje_si%C4%99_%C5%9Bwiat/Amerykanie_s%C4%85_zm%C4%99czeni_wojnami
- https://forsal.pl/swiat/usa/artykuly/9431466,slowa-trumpa-o-nato-rosja-putin-bedzie-testowac-nato-pisarska.html
Wypowiedź prof. Lewickiego:
Artykuł Le Figaro:
https://www.lefigaro.fr/vox/monde/otan-l-heure-du-reveil-a-sonne-pour-l-europe-20240212
Wykres poziomu wydatków wojskowych:
https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/12/nato-countries-defense-spending-gdp-trump/